Lịch âm 08/09 - Xem lịch âm, lịch dương, giờ hoàng đạo theo ngày tháng

13. Lịch âm là gì?

Ở Việt Nam có rất nhiều lễ hội cổ truyền dân Tộc như Tết nguyên đán, Tết đoạn ngọ, Tết Hàn Thực, Rằm trung thu, Rằm tháng 7, lễ hội tại các vùng miền, các chùa chiền…hầu hết được lấy theo lịch âm. Vậy lịch âm là gì? Có ý nghĩa như thế nào với người dân Việt Nam?

Lịch âm là loại lịch dựa trên chu kỳ và vị trí của Mặt Trăng so với Trái Đất, Mặt trời. Có nhiều khái niệm, tài liệu cho rằng Âm lịch chỉ dựa trên chu kỳ của Mặt Trăng và Trái đất, theo quan điểm của Huyền số là không toàn toàn chính xác. Bởi nếu chỉ tính giữa mặt Trăng và Trái đất thì chỉ xác định được Tháng chứ không xác định được năm. Thêm nữa, xác định ngày đầu tiên của Tháng (ngày Sóc - trăng khuyết hoàn toàn) và ngày rằm (Trăng tròn hoàn toàn) cũng phụ thuộc vào vị trí tương đối của Mặt trời với Trái Đất, Mặt trời với Mặt Trăng. Không chỉ vậy, việc thêm năm nhuận trong lịch Âm có mục đích chính là để khớp với Dương lịch.

Lịch âm khác với dương lịch là loại lịch dựa trên chu kỳ của Trái Đất quay quanh Mặt Trời. Mặt Trăng trong tiếng Hán còn gọi Thái Âm, do vậy âm lịch còn được gọi là Thái Âm lịch.

Có nhiều loại lịch Âm, nhưng bản chất hầu hết là lịch Âm - Dương tức là không sử dụng thuần túy Âm lịch. Điển hình người ta dùng thêm tháng Nhuận để cho khớp với Dương lịch.

Tuy nhiên, duy chỉ có lịch Hồi giáo là sử dụng thuần túy âm lịch, trong đó mỗi năm chỉ chứa đúng 12 tháng Mặt Trăng (không có năm nhuận). Đặc trưng của âm lịch thuần túy, là chỉ tính toán dựa trên chu kỳ trăng tròn và hoàn toàn không gắn liền với các mùa. Nhược điểm của loại lịch này là khó hỗ trợ về trồng trọt trong nông nghiệp, bởi nông nghiệp phụ thuộc thời tiết, thời tiết lại vào chu kỳ của Trái Đất quay quanh Mặt Trời. Lịch Hồi giáo được sử dụng chủ yếu cho các mục đích tín ngưỡng tôn giáo. Riêng tại Ả Rập Xê Út lịch cũng được sử dụng cho các mục đích thương mại.

 

Ở nước ta, Lịch âm được coi là Nông lịch vì nó có ảnh hưởng lớn tới nền văn minh lúa nước của Việt Nam từ thời xa xưa. Từ thời xưa, người ta dùng lịch âm để tính toán việc cấy hái, trồng lúa. 

Hiện nay lịch âm được dùng nhiều trong việc tính toán những việc quan trọng như cưới xin, mua xe cộ… mang tính chất phong thủy, tử vi hoặc dùng trong dịp lễ cổ truyền của dân tộc

14. Quy luật tính âm lịch của Việt Nam

Âm lịch Việt Nam là một loại lịch thiên văn vì nó được tính toán dựa trên sự chuyển động của mặt trời, trái đất và mặt trăng. Ngày tháng âm lịch được tính dựa theo các nguyên tắc sau:

1. Ngày đầu tiên của tháng âm lịch là ngày chứa điểm Sóc, người ta còn gọi là ngày Sóc

2. Một năm có 12 tháng âm lịch, riêng năm nhuận có 13 tháng âm lịch (giải thích ở phần sau)

3. Ngày Đông chí luôn rơi vào tháng 11 âm lịch

4. Trong một năm nhuận, nếu có 1 tháng không có Trung khí thì tháng đó là tháng nhuận. Nếu nhiều tháng trong năm nhuận đều không có Trung khí thì chỉ tháng đầu tiên sau Đông chí là tháng nhuận.

5. Lịch Âm của Việt Nam tính theo múi giờ GMT+7 tương ứng với kinh tuyến 105° đông.

Ngày Sóc (New moon) là ngày Trăng bị khuyết hoàn toàn, gọi là ngày “hội diện”. 

Sóc là thời điểm “hội diện” tức là Trăng bị khuyết hoàn toàn. Chu kỳ của điểm Sóc là khoảng 29,5 ngày. Ngày chứa điểm Sóc được gọi là ngày Sóc, và đó là ngày bắt đầu tháng âm lịch.

Trung khí là các điểm chia đường hoàng đạo thành 12 phần bằng nhau. Trong đó, bốn Trung khí giữa bốn mùa là đặc biệt nhất: Xuân phân (khoảng 20/3), Hạ chí (khoảng 22/6), Thu phân (khoảng 23/9) và Đông chí (khoảng 22/12).

15. Tháng âm lịch bắt đầu khi nào?

Pha của Mặt trăng (còn gọi là Tuần trăng) là phần sáng bề mặt của mặt Mặt trăng được chiếu sáng bởi Mặt trời khi quan sát từ Trái đất. Các pha của Mặt trăng thay đổi một chiều trong tuần hoàn toàn khi Mặt trăng quay quanh Trái đất, tùy thuộc vào sự thay đổi vị trí đối tượng của ba thiên thể Trái đất, Mặt trăng, Mặt trời.

Tháng Âm lịch bắt đầu gọi là ngày “Trăng mới” tức là Pha mặt Trăng bị khuyết (che khuất) hoàn toàn. 

Đến ngày Rằm, pha của mặt trăng là tròn, là sáng nhất.

 

Lưu ý: Mỗi loại lịch âm có thể có những cách tính khác nhau, có loại loại lịch âm thì tính từ ngày (trăng lưỡi liềm hiện ra)

16. Tại sao Âm lịch lại có năm nhuận

Năm nhuận là năm có 13 tháng thay vì 12 tháng như các năm thông thường. Vì sao vậy?

Âm lịch thực ra về bản chất là Âm dương lịch. Âm lịch gốc chỉ có 12 tháng / 1 năm. Mỗi tháng có từ 29 ngày (tháng thiếu) đến 30 ngày (tháng đủ). Do vậy nếu trong 1 năm đủ 12 tháng, Âm lịch chỉ có 354-355 ngày. Trong khi lịch dương mỗi năm có 365 ngày, tức là Dương lịch dài hơn âm lịch 11-12 ngày. Do vậy để Âm lịch khớp với dương lịch, 2-3 năm người ta lại thêm 1 tháng nhuận vào 

17.Tại sao cùng dùng lịch Âm, Tết Nguyên Đán của Việt Nam và Trung Quốc nhiều khi khác nhau

Sau khi dùng múi giờ khác múi giờ Trung Quốc, Lịch sử ghi nhận Việt Nam và Trung Quốc đã ăn Tết Nguyên Đán lệch nhau vào các năm  1968, 1969, 1985 và năm 2007. Cá biệt năm 1985, hai nước đón Tết cách nhau 1 năm.

Tại sao lại có hiện tượng ăn Tết Nguyên Đán lệch ngày như vậy?

Từ năm 1967, Việt Nam bắt đầu sử dụng múi giờ GMT +7, Trong khi Trung Quốc là múi giờ GMT +8. Do vậy 2 nước lệch nhau 1 giờ.

Cứ mỗi 23 năm, số giờ chênh lệch cộng dồn thành 1 ngày. Do đó, một số tháng của lịch âm Việt Nam chênh nhau 1 ngày so với Trung Quốc, hình thành lên chu kỳ 23 năm sẽ có 1 lần Tết Âm lịch chênh nhau.

Như vậy, năm 2030 và 2053, Việt Nam sẽ ăn Tết sớm hơn Trung Quốc.

Với những cách tính bù năm nhuận khác nhau, có thể hai nước có thể ăn Tết Nguyên đán cách nhau 1 tháng như năm 1985.

18. Phân biệt Lịch âm dương, Lịch âm, Lịch dương

Thế giới có nhiều loại lịch khác nhau, nhưng hiện nay có 3 loại được sử dụng phổ biến nhất là: lịch dương, lịch âm và lịch âm dương:

18.1. Lịch dương (Dương lịch)

Lịch dương là loại lịch được tính toán dựa trên chu kỳ quay của Trái Đất xung quanh Mặt Trời. Trong tiếng Hán, Mặt Trời còn được gọi là Thái Dương. Vì thế, dương lịch còn được gọi là lịch Thái Dương (hay Thái Dương lịch).

Dương lịch này chia một năm thành 12 tháng, ứng với 365 ngày. Ngoài ra còn có các năm nhuận tức là thêm 1 ngày vào cuối tháng 2 để thành 366 ngày/1 năm. Cách tính năm nhuận như sau:

Cứ 4 năm lại có 1 năm nhuận. Năm nhuận là năm chia hết cho 4, riêng những năm có 2 số cuối là 00 như 2000, 1600 thì phải chia hết cho 400. 

Lịch dương đang được chính thức ứng dụng ở hầu hết các nước trên thế giới, chủ yếu là các nước phương Tây.

18.2. Lịch âm (Âm lịch)

Lịch âm là loại lịch được tính theo chu kỳ quay của Mặt Trăng quanh Trái Đất. Mặt Trăng tiếng Hán còn gọi là Thái Âm, vì thế và âm lịch còn có tên gọi khác là Thái Âm lịch (hay lịch Thái Âm). 

Âm lịch cũng chia 1 năm có 12 tháng, mỗi tháng có 29-30 ngày, tức là mỗi năm có 354 - 355 ngày. Những ngày đầu của tháng ứng với trăng khuyết hoàn toàn (Một số lịch ứng với trăng lưỡi liềm)

Tuy nhiên, do những giới hạn của nó, hiện nay lịch âm thuần túy nhất trên thực tế chỉ còn các nước Hồi giáo sử dụng.

18.3. Lịch âm dương (Âm dương lịch)

Âm dương lịch là loại lịch được tính căn cứ theo cả chuyển động của Mặt Trăng và chuyển động biểu kiến của Mặt Trời, tức nó bao gồm cả lịch âm và lịch dương.

Lịch âm dương kết hợp giữa Âm lịch thuần túy với thời điểm xảy ra tiết khí được tính theo dương lịch.

Do có sự kết hợp như vậy nên Lịch âm dương có thể cho ta tính toán được nhiều yếu tố như thời tiết, thủy triều… Điều này rất quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt các ngành như hàng hải, ngư nghiệp, khai thác muối...

Ngoài ra, lịch âm dương còn để tính các ngày rằm, mùng 1, các lễ hội trọng đại trong 1 năm. Với những quốc gia chịu sự tín ngưỡng của Phong thủy phương đông, Lịch âm dương còn đóng vai trò quan trọng trong việc xem xét ngày tốt xấu để tiến hành các việc lớn như: cưới xin, khai trương, xây nhà, động thổ, xuất hành…

Lịch âm dương được dùng phổ biến tại các nước chịu ảnh hưởng của Văn hóa Trung Hoa như: Việt Nam, Trung Quốc, Singapo, Hàn Quốc, Triều tiên… 
 

19. Nguồn gốc lịch âm (âm lịch)

19.1 Nguồn gốc lịch âm

Lịch âm hay âm lịch được cho là lịch cổ nhất được phát minh bởi loài người. Những người Cro-Magnon được coi là đã phát minh ra âm lịch vào khoảng 32.000 năm trước Công nguyên.

19.2 Nguồn gốc lịch âm Việt Nam

Trong 1000 năm Bắc thuộc cho tới năm 1054, tức thời vua Lý Thái Tông, nước ta sử dụng chung lịch với lịch của Trung Hoa.

Kể từ sau năm 1054, khi vua Lý Thánh tông đã lên ngôi, có tư liệu cho rằng nước ta đã bắt đầu tự soạn lịch riêng, dựa theo các phép lịch bên Trung Hoa.

Từ năm 1407, khi bị nhà Minh đô hộ, nước ta đã chuyển sang dùng lịch cùng với nhà Minh, mãi cho đến thời vua Gia Long, năm 1812.

Từ 1813 - 1945, khi Pháp cai trị nước ta, họ đã lập ra bảng đối chiếu lịch Dương với lịch Âm dương lấy từ Trung Quốc, trong khi nhà Nguyễn vẫn tự soạn và ban lịch riêng theo phép lịch thời Hiến (giống như nhà Thanh) ở Trung Kỳ.

Từ 1946 – 1967,  Việt Nam không tự biên soạn Lịch nữa, các nhà xuất bản dịch từ lịch Trung Quốc sang.

Từ 1968 – nay, sau khi trải qua nhiều lần thay đổi múi giờ, giờ chính thức của Việt Nam được công bố tính theo múi giờ số 7, trong khi đó, Trung Quốc lại tính theo múi giờ số 8, vì thế, Việt Nam tiếp tục tự biên soạn lịch riêng cho tới nay.

20. Hướng dẫn xem lịch âm, âm lịch ngày mai
 

Xem thêm: Lịch âm ngày mai

21. Lịch xuất hiện từ khi nào?

Lịch xuất hiện từ rất lâu đời trong lịch sử của con người, ngay từ khi con người bắt đầu quan tâm và theo dõi thời gian. Trong các nền văn hóa cổ đại, như Ai Cập, Hy Lạp, La Mã, Ấn Độ và Trung Quốc, các nhà khoa học và các nhà thiên văn học đã phát triển các hệ thống lịch khác nhau để giúp họ theo dõi các sự kiện thiên văn và các sự kiện quan trọng khác trên trái đất.

Ví dụ, lịch La Mã được phát triển vào khoảng thế kỷ thứ 8 trước Công nguyên và dựa trên hệ thống lịch của người Etruscan. Lịch La Mã gồm 10 tháng ban đầu và có thời gian kéo dài từ mùa xuân đến mùa đông. Sau đó, Julius Caesar đã tạo ra lịch Julius và lịch Gregorian để thay thế lịch La Mã, với 12 tháng trong một năm và các ngày thêm vào hoặc bớt đi để giữ cho lịch đồng bộ với chu kỳ Mặt Trời.

Lịch Trung Quốc cổ đại cũng được phát triển vào khoảng thế kỷ thứ 14 trước Công nguyên và dựa trên các quan sát thiên văn. Lịch Trung Quốc bao gồm các ngày âm lịch và dương lịch và được sử dụng rộng rãi trong các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng, nông nghiệp và thương mại.

Tóm lại, lịch xuất hiện từ rất lâu đời và đã được phát triển và hoàn thiện theo thời gian. Hiện nay, các hệ thống lịch khác nhau đang được sử dụng trên toàn thế giới để giúp con người theo dõi thời gian và các sự kiện quan trọng trong cuộc sống.

22. Ngày hoàng đạo là gì, có bao nhiêu ngày hoàng đạo

Từ xa xưa, ông cha ta vẫn luôn Xem Ngày Hoàng Đạo để lựa chọn ngày giờ tốt khi tiến hành các việc lớn như: làm nhà, lấy vợ, tậu trâu, khai trương, xuất hành... Vậy ngày hoàng đạo là gì? Giờ hoàng đạo là gì?

Xem ngày hoàng đạo năm 2024 là việc lựa chọn những ngày tốt, ngày có nhiều cát tinh mang lại nhiều đại cát đại lợi cho quý bản mệnh. Ngày giờ hoàng đạo được lựa chọn dựa trên sự kết hợp của nhiều phương pháp xem ngày tốt, ngày xấu khác nhau như âm dương ngũ hành, nhị thập bát tú, trực ... 

Khi xem ngày hoàng đạo, thì quý bạn cần phân biệt ngày hoàng đạo và ngày hắc đạo và được chia thành:

- Ngày Hoàng Đạo bao gồm: Minh Đường Hoàng Đạo, Kim Đường Hoàng Đạo, Kim Quỹ Hoàng Đạo, Ngọc Đường Hoàng Đạo, Tư Mệnh Hoàng Đạo và Thanh Long Hoàng Đạo.

- Ngày Hắc Đạo bao gồm: Chu Tước Hắc Đạo, Bạch Hổ Hắc Đạo, Huyền Vũ Hắc Đạo, Câu Trần Hắc Đạo, Thiên Lao Hắc Đạo và Thiên Hình Hắc Đạo.

Rất hiếm ngày hoàng đạo tốt mọi việc, tùy vào mục đích làm việc sẽ có những ngày hoàng đạo phù hợp khác nhau như: xem ngày tốt mua xe, xem ngày tốt khai trương, xem ngày tốt cắt tóc, xem ngày tốt xuất hành hay xem ngày tốt xây dựng... Để lựa chọn được ngày hoàng đạo, đại minh đại cát quý bạn hãy nhập đầy đủ thông tin dưới đây để có kết quả chính xác nhất.

Đặc biệt: ngày hoàng đạo chưa hẳn đã là ngày tốt, nhưng ngày hắc đạo thì sẽ là ngày xấu. Đây là điều cần chú ý khi xem ngày tốt hợp tuổi của mình.

23. Các kiểu bói xem theo ngày được dân gian tin dùng?

• Xin xăm Quán Âm
• Gieo quẻ Kinh dịch
• Xin xăm Quan Thánh
• Bói bài
• Xin xăm tả quân

Ngoài ra còn các kiểu bói theo sự kiện xảy trong ngày như:

• Bói hắt xì hơi
• Bói kinh nguyệt